Τρίτη 21 Μαΐου 2024

Η ΠΟΛΥΠΟΛΙΚΟΤΗΤΑ ΩΣ ΓΕΓΟΝΟΣ

Η πολυπολικότητα είναι γεγονός και όχι κάποια διαψεύσιμη ακαδημαϊκή θεωρία, κυρίως από όσους επιθυμούν εμμονικά μία ουτοπική μονοπολική ηγεμονία των ΗΠΑ. Τα γεγονότα τρέχουν ταχύτερα από την εμπέδωση της θεωρίας ενός πολυπολικού κόσμου από το διεθνές σύστημα. Μιας θεωρίας που πρώτος ο Ντούγκιν εισήγαγε στον διεθνή διάλογο στην ολότητά της δημιουργώντας ένα παγκόσμιο πολιτικό κίνημα. Πολλοί ξεκίνησαν, νωρίτερα, να μιλούν για πολυπολικότητα στον δυτικό κόσμο, αλλά όχι ολοκληρωμένα και πάντα στα διανοητικά πλαίσια της δυτικής ηγεμονίας. Η Κριτική Θεωρία (μαρξισμός) και οι Μεταθετικιστικές προσεγγίσεις άνοιξαν τον δρόμο για τη συνειδητοποίηση ότι πίσω από την παγκοσμιότητα των τελευταίων αιώνων κρύβεται η επιθυμία του Δυτικού Πολιτισμού για ηγεμονία και ιδίως τις τελευταίες δεκαετίες η ηγεμονική επιθυμία των ΗΠΑ για δύναμη σε υλικό και διανοητικό επίπεδο ώστε να καταστήσει τις δήθεν οικουμενικές της αξίες, παγκόσμιες. Η Κριτική Θεωρία αποκάλυψε τον ηγεμονισμό της παγκόσμιας εκμετάλλευσης που υποκρύπτεται πίσω από τη δήθεν συνεργατική φύση του φιλελεύθερου καπιταλισμού ταυτίζοντας απόλυτα την ηγεμονία με τον καπιταλισμό και μόνο το οποίον όμως αποδέχεται ως απαραίτητο στάδιο προς την επίτευξη μία άλλης ιδεολογικής παγκοσμιότητας βασισμένης στην άλλη όψη του νεωτερικού νομίσματος. Οι Μεταθετικιστικές προσεγγίσεις κατέδειξαν την τοπικότητα και χρονικότητα του δυτικού πολιτισμικού φαινομένου ταυτίζοντας την ηγεμονία με την διαιώνιση της νεωτερικότητας η οποία πρέπει απλώς να απαλλαγεί από τα όποια προνεωτερικά της κατάλοιπα. Η Δύση είναι ένα τοπικό πολιτισμικό φαινόμενο που οι αξίες της αφορούν αποκλειστικά και μόνο ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο κυρίως αγγλοσαξωνικής επιρροής. Ο Χάντινγκτον έκανε ένα βήμα παραπέρα αναγνωρίζοντας ήδη από την εποχή "του τέλους της ιστορίας" την ύπαρξη και άλλων πολιτισμών που θα αποτελέσουν τους πόλους ενός νέου συστήματος, πάντα όμως στα ρεαλιστικά πλαίσια του διεθνούς ανταγωνισμού.

Μέχρι εδώ βρίσκονται τα αντιληπτικά όρια της Δύσης. Ακόμα και η αναγνώριση δυνητικών πόλων δεν αλλάζει την διπολική εικόνα που η Δύση έχει για τον κόσμο: "εμείς ως ηγεμόνες ενός δυνητικού μονοπολικού συστήματος και αυτοί που αντιτίθενται στην παγκοσμιότητά μας". Δυστυχώς γι' αυτούς, τα "καθρεφτάκια" της τεχνολογίας, του παγκόσμιου εμπορίου και των οικονομικών συναλλαγών, της επίκλησης στο ηδονιστικό εκείνο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης με δικαιωματισμούς και λοατκισμούς που αποτελούν βόμβα στα θεμέλια κάθε κοινωνίας αλλά και εργαλεία χειραγώγησης και εξουσιαστικού ηγεμονισμού, δεν έκαναν τη δουλειά που ανέμεναν. Οι κοινωνίες που απαιτούν να κρατήσουν βαθειά μέσα τους τη συλλογική τους προνεωτερική συνείδηση δεν κάμφθηκαν από τίποτα από όλα αυτά παραμένοντας βαθειά παραδοσιακές και αν και κράτη ανήκοντα στο βεστφαλιανό διεθνές σύστημα, πότε δεν απέκτησαν εθνοκρατικά χαρακτηριστικά. Αποτελούν πολιτισμικούς μεγαχώρους (αλίμονο σε αυτούς που πούλησαν την ιστορία τους και την ψυχή τους στον νεωτερικό εθνοκρατισμό). Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται στις διεθνείς σχέσεις "εκσυγχρονισμός άνευ δυτικοποίησης". Κίνα, Ινδία, Ρωσία αποτελούν παραδείγματα σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Το Ισλάμ στη Μέση Ανατολή (παρά τις αντιπαραθέσεις μεταξύ των σεκτών) αντιλαμβάνεται τον εθνοκρατισμό ως ένα εμπόδιο και αίτιο της διάσπασής του.

Η σύγχρονη πολυπολική θεωρία αρχίζει να γίνεται μια συνειδητή επιλογή για όλα αυτά τα πολυεθνοτικά και πολυθρησκευτικά κράτη (μία μετανεωτερική προβολή των προνεωτερικών αυτοκρατοριών) τα οποία όμως διαθέτουν σαφή πολιτισμικά χαρακτηριστικά που ενώνουν όλες αυτές τις διακρίσεις σεβόμενα παράλληλα τη διαφορετικότητά τους. Αυτό συνέβη ιδίως μετά την κατάρρευση της απόλυτης ισχύος των δυτικών ιδεολογιών στο εσωτερικό τους αμέσως μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου. Όπως αναφέρει και ο Χάντινγκτον η κατάρρευση του κομμουνιστικού πόλου και η εξάπλωση των φιλελευθέρων καπιταλιστικών αξιών και θεσμών παγκοσμίως έθεσε στο επίκεντρο του παγκόσμιου ανταγωνισμού, όχι πλέον τις ιδεολογίες αλλά τους πολιτισμούς που μέχρι τώρα καλύπτονταν από αυτές. Ο καπιταλισμός μεταδόθηκε σε αυτές τις κοινωνίες όχι ως ιδεολογία αλλά ως εργαλείο απέναντι στην ηγεμονία της Δύσης που θέλει να καθυποτάξει τις αναγεννημένες προνεωτερικές αξίες που είχαν καλυφθεί για ολόκληρο τον 20ο αιώνα κάτω από το μανδύα των ιδεολογιών.

Μακρύς ακαδημαϊκός και πολιτικός διάλογος έχει γίνει, επίσης, για το αν τελικά η διπολικότητα ή η πολυπολικότητα αποτελεί μια περισσότερο ειρηνική λύση για το διεθνές σύστημα ώστε να αποφύγει μια παγκόσμια σύγκρουση. Ο Ψυχρός Πόλεμος έδειξε όπως υποστηρίζουν οι δυτικοί μελετητές ότι όταν το διεθνές σύστημα αποτελείται από δύο συμπαγείς πολλούς είναι σταθερό, με ελεγχόμενες συγκρούσεις που λαμβάνουν χώρα στις γεωγραφικές παρυφές των δύο πόλων. Η Δύση λοιπόν σήμερα επικαλείται αυτή την εμπειρία υποστηρίζοντας παράλληλα ότι ο πολυπολικός κόσμος μπορεί να είναι απρόβλεπτος. Αυτά πάντα για να δικαιολογήσει την ανάγκη της για ηγεμονία συνεχίζοντας έναν διπολικό ανταγωνισμό που θα την οδηγήσει και πάλι στον παγκόσμιο ηγεμονισμό είτε με ένα παγκόσμιο κέντρο και διασκορπισμό του κέντρου αποφάσεων σε ατομικό επίπεδο της λεγόμενης "κοινωνίας πολιτών" είτε με κέντρο τις ίδιες τις ΗΠΑ (και στις δύο περιπτώσεις μιλάμε για αμερικανοποιήση – δυτικοποίηση και ένα παγκόσμιο κοινωνικό melting pot).

Αντιθέτως στις Διεθνείς Σχέσεις είναι πλέον ξεκάθαρο ότι και ένας πολυπολικός κόσμος μπορεί κάλλιστα να είναι σταθερός και να αποφύγει ακόμα πιο εύκολα έναν παγκόσμιο πόλεμο. Ίσως και περισσότερο από τον διπολισμό αφού λείπει το στοιχείο της πόλωσης. Σε αυτήν την περίπτωση οι συγκρούσεις μπορεί να είναι περισσότερες και περιφερειακές αλλά υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία λόγω της μειωμένης πόλωσης σε αντίθεση με την ακραία πόλωση ενός διπολικού συστήματος. Άλλωστε, οι νέοι πόλοι του παγκόσμιου συστήματος τουλάχιστον όσοι έχουν ήδη σχηματιστεί και λειτουργούν συνειδητά ως πολικές δυνάμεις δεν έχουν τη δυνατότητα να καταστούν ηγεμονικές. Ο μόνος που επιδιώκει την ηγεμονία είναι ο Ευρωατλαντισμός. Σε αυτή τη ρευστότητα παίζεται το σημερινό παιχνίδι όπου από τη μία πλευρά εμφανίζονται ανεξάρτητοι πόλοι που αναγνωρίζουν έναν κόσμο πολυπολικό και από την άλλη μια ηγεμονική δύναμη που συνεχίζει να βλέπει τον κόσμο ηγεμονικά. Δηλαδή δυνητικά μονοπολικό και συμβατικά διπολικό (εμείς οι νικητές του Ψυχρού Πολέμου που είμαστε δικαιωματικά ηγεμόνες του παγκόσμιου συστήματος απέναντι στους αμφισβητίες της νίκης μας και της ηγεμονίας μας). Με λίγα λόγια το σύστημα σήμερα ενώ είναι πολυπολικό η άρνηση της Δύσης να δει την πραγματικότητα το καθιστά επικίνδυνο. Άλλωστε αν ο Ευρωατλαντισμός αναγνώριζε την ύπαρξη πολλών πόλων και όχι απλώς μία ζώνη «βαρβάρων» που βρίσκεται στον χώρο της περιφέρειας, θα τον ανάγκαζε να συνειδητοποιήσει ότι δεν μπορεί να αποτελεί ηγεμονική δύναμη, ότι αποτελεί ένα πολιτισμικό φαινόμενο ιστορικά και γεωγραφικά περιορισμένο και ότι η αξίωση για οικουμενικοποίηση των αξιών του στηρίζεται μόνο στο δικαίωμα που του δίνει η οικονομική και στρατιωτική του ισχύς. Αν υπάρχει μια πιθανότητα να αποφύγουμε τον Γ' ΠΠ είναι μόνο η συνειδητοποίηση των ΗΠΑ ότι αποτελούν έναν πόλο από τους 7, ώστε να περιοριστούν γεωγραφικά στον παραδοσιακό χώρο επιρροής τους.

Αν όχι, τα προκεχωρημένα φυλάκια του ιμπεριαλισμού – ηγεμονισμού (Ουκρανία, Ισραήλ, Ταϊβάν και στο αμέσως επόμενο διάστημα και άλλα κράτη που βρίσκονται στις παρυφές των πόλων) και αποτελούν τα εργαλεία της Δύσης για περαιτέρω διείσδυση στην Ευρασία θα γίνουν οι αφορμές του ξεσπάσματος της τελευταίας στρατιωτικής πλέον φάσης ενός νέου παγκοσμίου πολέμου. Για να βοηθήσουμε και τη θεωρία να ξεφύγει από τις διαρκείς θεωρητικές αντιπαραθέσεις και να κατασταλάξει στο ποιο πολικό σύστημα είναι πιο σταθερό, μπορούμε να πούμε ότι αν η Δύση επιμείνει στη διπολική ανάγνωση τότε το διπολικό σύστημα θα θεωρηθεί το πιο καταστροφικό στη βιβλιογραφία των Διεθνών Σχέσεων και όχι η πολυπολικότητα... Αν έχει νόημα να συνεχιστεί η διεθνολογική φιλολογία μετά από μερικές πυρηνικές εκρήξεις...


https://www.geopolitika.ru/el/article/i-polypolikotita-os-gegonos

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου