Ντάρια Πλατώνοβα
Η "Νέα Δεξιά" είναι ένα σύνολο πνευματικών κινημάτων που εμφανίστηκε το 1968 ως αντίδραση στην ιδεολογική κρίση και την ενίσχυση της φιλελεύθερης ηγεμονίας στην Ευρώπη. Μέχρι το 1968, τα κλασικά "δεξιά" κινήματα ήταν διαποτισμένα από φιλελεύθερα ιδεολογικά κίνητρα, όπως η υιοθέτηση του καπιταλισμού, τα φιλοαμερικανικά αισθήματα και ο κρατισμός. Με τη σειρά της, η "αριστερή" ατζέντα, της οποίας τον πυρήνα αποτελούσε η αντίθεση στον καπιταλισμό [1], επηρεάστηκε επίσης από φιλελεύθερες επιρροές. Ο εξισωτισμός, ο ατομικισμός, η άρνηση των διαφορών μεταξύ των πολιτισμών και ο ουνιβερσαλισμός καθιστούσαν τα "αριστερά" κινήματα συμμάχους και εταίρους του φιλελεύθερου δόγματος.
Το σύνολο των διανοουμένων της "Νέας Δεξιάς" ασχολήθηκε με τη μελέτη της ευρωπαϊκής ταυτότητας, μια έρευνα που διέφερε από τα σύγχρονα ανάλογα κινήματα κυρίως επειδή δεν θεωρούσε τον εαυτό του "αριστερό" ή "δεξιό" κίνημα. Οι κύριοι ιδεολόγοι του κινήματος μιλούσαν για την ανάγκη υπέρβασης του τεχνητού πολιτικού διχασμού και μετάβασης σε ένα νέο δόγμα, το οποίο θα αποτελούσε ένα μείγμα των καλύτερων ιδεών από τα "αριστερά" και τα "δεξιά" διανοητικά κινήματα. Όπως παρατήρησε ο Guillaume Faye σε ένα συνέδριο της Ομάδας Έρευνας και Μελέτης για τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό (G.R.E.C.E.): "Η κοινωνία μας δεν εμπνέεται πλέον από την ανανέωση της ιδεολογίας της. Αυτή η ιδεολογία βρίσκεται σήμερα στο "αποκορύφωμά" της - και επομένως στην αρχή του ηλιοβασιλέματος, οι νεκρές ιδέες έχουν γίνει ηθικοί κανόνες, συστήματα συνηθειών, ιδεολογικά ταμπού, που δεν ενθουσιάζουν πια" [2].
Ο ίδιος ο τίτλος "Νέα Δεξιά" χρονολογείται από το 1979, όταν ήταν αδύνατο να μην παρατηρήσει κανείς την επιρροή της "Ομάδας Έρευνας και Μελέτης για τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό" (G.R.E.C.E.) στην πολιτική κουλτούρα και την πνευματική ζωή της Γαλλίας. Μια τέτοια "ταμπέλα" εμφανίστηκε το καλοκαίρι του 1979 πρώτα στα γαλλικά και αργότερα στα ευρωπαϊκά, ακόμη και στα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης - μέσα σε ένα μόνο καλοκαίρι εκδόθηκαν περισσότερες από 500 δημοσιεύσεις, των οποίων ο κύριος στόχος ήταν αρκετά προφανής: να μειωθεί η επιρροή των ιδεών του Ντε Μπενουά και των υποστηρικτών του. Μια τέτοια εκστρατεία στα μέσα ενημέρωσης ενίσχυσε μόνο τις θέσεις του κινήματος - άρχισε έτσι να εμφανίζεται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Η Νέα Δεξιά ολοκλήρωσε το κολοσσιαίο έργο της σύνταξης ενός ενιαίου συνόλου (εγκυκλοπαίδειας) των καλύτερων ευρωπαίων στοχαστών (από τον Πλάτωνα μέχρι τον Νίτσε, από τον Λόρεντζ μέχρι τον Γιούνγκερ). Άνοιξαν τη Γαλλία στις ιδέες των Συντηρητικών Επαναστατών, των Εθνικομπολσεβίκων, των φιλοσόφων της "Νέας Αρχής" και άλλων φαινομενολόγων, κοινωνιολόγων, κοινωνικών ανθρωπολόγων και εθνολόγων που συνέβαλαν σημαντικά στην ανάπτυξη του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Μεταξύ των εμπνεύσεών τους ήταν οι Ersnt Niekisch, Ernst Jünger, Arthur Moeller van den Bruck, Oswald Spengler, Friedrich Nietzsche, Martin Heidegger, Claude Lévi-Strauss, Arnold Gehlen, Jean Thiriart, Louis Dumont και Pierre-Joseph Proudhon.
Μια σύνθετη επανεξέταση του ευρωπαϊκού πολιτισμού και η δημιουργία ενός μετώπου "αντι-ηγεμονίας" που θα αντιμετώπιζε τον ουνιβερσαλισμό, την παγκοσμιοποίηση, τον εξισωτισμό που πραγματοποιούνταν στο πλαίσιο της φιλελεύθερης ατζέντας μέσω μιας εναλλακτικής και κάπως συμμετρικής ιδεολογίας, αλλά και μέσω της ανασυγκρότησης του ευρωπαϊκού πολιτισμού σε όλη του την ποικιλομορφία, αποτέλεσαν τα κύρια καθήκοντα της Νέας Δεξιάς. Το κίνημα διαμορφώθηκε αρχικά γύρω από την "Ομάδα Έρευνας και Μελέτης για τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό" (G.R.E.C.E.) και το "Νέο Σχολείο" ("Nouvelle École").
Το 1973, η Νέα Δεξιά εγκαινίασε το εμβληματικό περιοδικό "Στοιχεία" ("Éléments"), το οποίο αποτέλεσε μια νέα πλατφόρμα για τη συνάντηση διανοουμένων που έθεσαν μπροστά τους το καθήκον της αναβίωσης του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού σύμφωνα με τις αρχές του ολισμού, του αντιφιλελευθερισμού, της παράδοσης και του αντικαπιταλισμού. Το 1988, η Νέα Δεξιά εγκαινίασε την έντυπη έκδοση "Crisis" ("Κρίση"), ένα περιοδικό για "ιδέες και συζητήσεις". Σε αντίθεση με πολλές άλλες πολιτικές εκδόσεις που έβγαιναν από τη Γαλλία εκείνη την εποχή, οι έντυπες εκδόσεις της Νέας Δεξιάς διακήρυτταν ότι ήταν πλατφόρμες όπου ξεπερνιόνταν η αντίθεση μεταξύ "αριστεράς και δεξιάς". Όπως έγραψε ο Ντε Μπενουά στο βιβλίο "Les Idées à l'endroit", η Νέα Δεξιά ουσιαστικά "γύρισε το τραπέζι των ιδεών" που υπήρχε εκείνη την εποχή, αφήνοντας το πεδίο της κλασικής αντιπαράθεσης "αριστεράς" και "δεξιάς".
Μια σημαντική πτυχή της δραστηριότητας της Νέας Δεξιάς κατέληξε να είναι η ανάπτυξη μιας θεωρίας του "δεξιού Γκραμσιανισμού". Βασιζόμενος στα έργα του Αντόνιο Γκράμσι, ο Alain de Benoist ασκεί κριτική στην ιδεολογική και πολιτισμική ηγεμονία του φιλελευθερισμού και διακηρύσσει την ανάγκη δημιουργίας μιας εναλλακτικής λύσης, η οποία θα στηριζόταν στις αξίες του ευρωπαϊκού πολιτισμού - τον ολισμό, την παράδοση, την ποικιλόμορφη αντίληψη του κόσμου, την ηπειρωτική ταυτότητα της Ευρώπης και την αντικατάσταση των αφηρημένων "ανθρωπίνων δικαιωμάτων" με τα "δικαιώματα των λαών". Ο Ντε Μπενουά παρατήρησε: "Ο Ντε Μπενουά είναι ο μόνος που μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο: "Κατά μία έννοια, και αν μείνουμε μόνο στις μεθοδολογικές πτυχές της θεωρίας της πολιτιστικής ισχύος/εξουσίας (pouvoir culturel), ορισμένες απόψεις του Gramsci είναι σχεδόν προφητικές" [3].
Ένα από τα συνέδρια της G.R.E.C.E. (το XVI colloque national), το οποίο πραγματοποιήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 1981 στο Palais des Congrès στις Βερσαλλίες, ήταν αφιερωμένο στο θέμα του "δεξιού Γκραμσιανισμού". Κατά την έναρξη του συνεδρίου της G.R.E.C.E. για τον "δεξιό Γκραμσιανισμό", ο καθηγητής M. Vayof του Πανεπιστημίου του Nancy τόνισε: "Το να είμαστε γκραμσιανιστές για μας σημαίνει να παραδεχτούμε τη σημασία της θεωρίας της πολιτιστικής ισχύος/εξουσίας (pouvoir culturel): δεν μιλάμε για την προετοιμασία της εξουσίας κάποιου πολιτικού κόμματος, αλλά θέλουμε να μετασχηματίσουμε τη νοοτροπία για να υποστηρίξουμε ένα νέο σύστημα αξιών, όπου η πολιτική μετάφραση [πολιτικός χώρος] δεν μας ενδιαφέρει καθόλου" [4]. Ο Alain de Benoist, ο ιστορικός των ιδεών και επικεφαλής ιδεολόγος της G.R.E.C.E., παρατήρησε επίσης ότι οι πολιτικές διαδικασίες αλλάζουν διαρκώς, καθώς η "ιδεολογική πλειοψηφία" παραμένει η ίδια": "Τώρα μπορούμε να μιλάμε για μια συναίνεση, αντί για μια αντίφαση μεταξύ της πολιτικής, ιδεολογικής και κοινωνιολογικής πλειοψηφίας. Η συναίνεση αυτή αντιπροσωπεύει την κύρια κατάσταση των πραγμάτων" [5]. Από την άποψη του de Benoist, η "αριστερή" ιδεολογία, διαποτισμένη από φιλελεύθερες τάσεις (ατομικισμός, προτεραιότητα του οικονομικού τομέα έναντι όλων των άλλων), έχει δημιουργήσει ένα κλίμα μέσα στο οποίο δεν μπορεί να υπάρξει καμία πολιτική ανάπτυξη. Για τον Ντε Μπενουά, είναι σημαντικό να τονιστεί το γεγονός ότι πίσω από τη βιτρίνα των "αριστερών" ιδεών των τελευταίων δεκαετιών κρύβεται ο ίδιος ο φιλελευθερισμός (φιλελεύθερη ιδεολογία και κουλτούρα) και η "καταναλωτική κοινωνία". Στόχος του δεξιού Γκραμσιανισμού είναι η έξοδος από το σύστημα της φιλελεύθερης ηγεμονίας μέσω της ανάπτυξης εναλλακτικς κουλτούρας και μεταπολιτικών κωδίκων. Ο De Benoist περιγράφει μια τέτοια διέξοδο από την "οικουμενική" κουλτούρα με υπαρξιακές κατηγορίες: "Βρισκόμαστε στα μεσάνυχτα, βρισκόμαστε στον κύριο μεσημβρινό του ενεργού μηδενισμού. <...> Η συμμετοχή στο εγχείρημά μας δεν σημαίνει την επιλογή μιας φυλής εναντίον μιας άλλης. Σημαίνει να κατέβεις από το τρόλεϊ, το οποίο δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να διασχίζει τους αντίθετους πόλους της ίδιας ιδεολογίας - με ή χωρίς στάσεις" [6]. Ο Ντε Μπενουά σημειώνει ότι μιλάμε για "την αλλαγή του σύμπαντος", "δίνοντας στον κόσμο το χρώμα του, στη μνήμη - τα μέτρα του, στους λαούς - την ιστορική ευκαιρία και τη μοίρα της ύπαρξής τους" [7]. Για τη Νέα Δεξιά, οι ιδέες γίνονται όπλα. Όπως παρατήρησε ο Guillaume Faye: "Οι ιδέες γίνονται ιδέες:
"Οι απομονωμένοι διανοούμενοι, ουδέτεροι, όχι σε πόλεμο, δεν σημάδεψαν ποτέ την ιστορία με τη σφραγίδα τους. <...> Η G.R.E.C.E. και ολόκληρο το κίνημά μας δεν έχει καθόλου την πρόθεση να δώσει ιδεολογία στους φιλελεύθερους ή τους συντηρητικούς, καθώς και στους "αριστερούς", αλλά θέλει να φέρει στην κοινωνία, σε όλη της την πολυπλοκότητα, τη δύναμη των διαφορετικών ιδεών. Η εκτέλεση του "δεξιού Γκραμσιανισμού" σημαίνει τη διάδοση ενός συστήματος αξιών που
- θα λειτουργήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα,
- θα περιέχει ανταγωνιστικές φόρμουλες,
- θα εισαχθεί μέσω μιας μεταπολιτικής στρατηγικής,
- θα βρίσκεται έξω από τους πολιτικούς θεσμούς.
Η G.R.E.C.E. διαδίδει επίσης μια άποψη για τον κόσμο (η οποία μπορεί να εκφραστεί μέσω της δράσης στην πολιτιστική σφαίρα ή σε μια καθαρά διανοητική σφαίρα) μέσω της κατασκευής ενός θεωρητικού σώματος, το οποίο δεν είναι ποτέ πλήρες, αλλά πάντα εξελίσσεται. Ένα τέτοιο σώμα προϋποθέτει τη συμπερίληψη σε αυτό πολλών επιστημονικών κλάδων - από τη βιολογία μέχρι τη φιλοσοφία" [8].
Επίσης, στην ομιλία του στο συνέδριο της G.R.E.C.E. για τον δεξιό Γκραμσιανισμό, τόνισε ότι "το ιδεολογικό σώμα [της G.R.E.C.E.] είναι ριζικά ανοιχτό, βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη, ενώνει νέους κλάδους, δέχεται νέες ιδέες, βρίσκεται σε συνεχή αλληλεπίδραση με την πραγματικότητα".
Ο "δεξιός Γκραμσιανισμός" αποκαλύπτει έτσι την κυριαρχία του φιλελευθερισμού στο πεδίο του πολιτισμού και υποστηρίζει την οικοδόμηση της αντι-ηγεμονίας. Για τη Νέα Δεξιά, οι θέσεις των "δεξιών" σε σχέση με τη φιλελεύθερη ηγεμονία στον πολιτισμό δεν είναι κατάλληλες, καθώς η "δεξιά" απέχει από τη συμμετοχή στον πόλεμο για τις ιδέες. Ο Ντε Μπενουά θεωρεί ότι το τελευταίο αποτελεί μοιραίο λάθος (Καισαρισμός), στο βαθμό που η απώλεια και η εγκατάλειψη του πολιτισμού στον φιλελευθερισμό οδηγεί στην αναπόφευκτη μετατροπή κάθε πολιτικής σε φιλελεύθερη πολιτική. Αλλά ο Ντε Μπενουά θεωρεί επίσης αναποτελεσματική την "αριστερή" αντίθεση στη φιλελεύθερη κουλτούρα. Ο καπιταλισμός τόσο στον "δεξιό" όσο και στον "αριστερό" διανοητικό χώρο γίνεται ένα είδος κώδικα που μπορεί να αντισταθεί μόνο με έναν εναλλακτικό κώδικα.
Στην τοποθέτηση και περιγραφή ενός τέτοιου "δεξιού Γκραμσιανισμού", η "ανεξαρτησία από ιδεολογίες" είναι επίσης σημαντική. Οι εκπρόσωποι της "Νέας Δεξιάς" διατύπωσαν την ιδέα ότι οι ιδεολογίες της Νεωτερικότητας που βρίσκονται σε αυστηρή αντίθεση και κατάσταση πάλης είναι ένα φαινόμενο που αφορά αποκλειστικά τον Δυτικό πολιτισμό. Η θέση του δεξιού Γκραμσιανισμού βασίζεται στην ιδέα της οικοδόμησης μιας "επικράτειας απαλλαγμένης από ιδεολογίες". Αυτή η επικράτεια θα απορρίψει τον "ατομικισμό", τον εξισωτισμό και την έννοια των αφηρημένων ανθρωπίνων δικαιωμάτων (τα οποία ερμηνεύονται από τη "Νέα Δεξιά" ως πλαστογραφία του φιλελεύθερου δόγματος).
Ο δεξιός Γκραμσιανισμός νοείται έτσι ως μια επικράτεια μεταπολιτικής πέρα από την επιρροή της ηγεμονίας, δηλαδή της εξουσίας της φιλελεύθερης κουλτούρας με τους αλγόριθμους, τις πρακτικές και τους θεσμούς της. Ο ίδιος ο Γκράμσι θεωρούσε τον κομμουνισμό ως εναλλακτική λύση στην ηγεμονία ή την αντι-ηγεμονία, κυρίως στην ενεργή λενινιστική εκδοχή του, όπου η πολιτική προηγείται της οικονομίας και η κουλτούρα της πολιτικής. Η G.R.E.C.E. ωστόσο αποδίδει τον σύγχρονο κομμουνισμό στην ηγεμονία, δηλαδή τον ερμηνεύει ως μια εξαιρετικά "αριστερή" εκδοχή του ίδιου του φιλελευθερισμού.
Και τότε η θέση του δεξιού Γκραμσιανισμού αποκτά όλο το νόημά της: είναι μια πρόσκληση για τη δημιουργία μιας νέας εκδοχής αντι-ηγεμονίας που θα αμφισβητήσει ολόκληρη την πολιτική θεολογία της σύγχρονης εποχής. Από τον Γκράμσι, ωστόσο, η "Νέα Δεξιά" πήρε, πρώτα απ' όλα, τη θέση ότι η πηγή της εξουσίας πρέπει να αναζητηθεί ακριβώς στην κουλτούρα, στο ιστορικό σύμφωνο που συνάπτει ελεύθερα ο διανοούμενος με αυτόν ή εκείνον τον ιστορικό κυρίαρχο.
Ο Ντε Μπενουά επιλέγει την πλευρά της Εργασίας ενάντια στο Κεφάλαιο (σε αυτό είναι συνεπής Γκραμσιανιστής), αλλά ερμηνεύει την αρχή της Εργασίας (Arbeit) μάλλον στο πνεύμα του Ernst Jünger και του Εργάτη (der Arbeiter). Και πάλι, εδώ δεν μιλάμε για τον εθνικισμό ως μια άλλη εκδοχή της ίδιας καπιταλιστικής κουλτούρας (και, επομένως, για μια άλλη εκδοχή της ίδιας ηγεμονίας), αλλά για την υπέρβαση των συνόρων της Νεωτερικότητας στο σύνολό της, σε μια ακόμη άγνωστη περιοχή - πέρα από τη "δεξιά" και την "αριστερά".
Ως εκ τούτου, ο "δεξιός Γκραμσιανισμός" είναι απλώς μια συμβατική ονομασία. Δεν είναι τόσο "δεξιός" όσο "μη αριστερός", δηλαδή δεν αναγνωρίζει τον κομμουνισμό ως επαρκή αντι-ηγεμονία. Αλλά δεν είναι επίσης "δεξιός" με τη συμβατική έννοια, αφού απορρίπτει τον καπιταλισμό και τον εθνικισμό. Αργότερα, ο Γάλλος κοινωνιολόγος Alain Soral, ο οποίος συνέχισε αυτή τη γραμμή, θα ονομάσει αυτή την αντι-ηγεμονική σύνθεση "Αριστερή Εργασία + Δεξιές Αξίες".
Αυτό αντικατοπτρίζεται πληρέστερα στην Τέταρτη Πολιτική Θεωρία, στην οποία ο Α. Ντε Μπενουά προσήλθε ήδη στη δεκαετία του 2000. Εδώ, όπως και στον Γκράμσι, τίθεται μια αντίθεση στην ηγεμονία (συμπεριλαμβανομένης της ερμηνείας της από τον ίδιο τον Γκράμσι ως διεθνή - ιμπεριαλιστικό - καπιταλισμό) και αναγνωρίζεται η πρωτοκαθεδρία της κουλτούρας. Αλλά ο Μαρξισμός - τουλάχιστον στη δογματική του εκδοχή - απορρίπτεται και αρχίζει μια ελεύθερη αναζήτηση φιλοσοφικών, κοινωνιολογικών και ανθρωπολογικών μελετών που δεν εμπίπτουν στα κλασικά κριτήρια και που μπορούν να καταλήξουν να αποτελέσουν τη βάση μιας νέας μεταπολιτικής τοπολογίας.
Μέσα σε 40 χρόνια, η Νέα Δεξιά έχει διανύσει πολύ δρόμο στην ανάπτυξη της μεταπολιτικής της θεωρίας και των σχετικών στρατηγικών. Μέχρι σήμερα, ο εννοιολογικός μηχανισμός και οι θεωρητικοί αλγόριθμοι που έχουν αναπτύξει είναι οι πλέον κατάλληλοι για την ερμηνεία φαινομένων όπως ο ευρωπαϊκός λαϊσμός η κρίση της παγκοσμιοποίησης και η ανάδυση της πολυπολικότητας. Αυτό αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο όχι μόνο από τη "δεξιά", αλλά και από την "αριστερά", όπως ο Ιταλός κομμουνιστής Massimo Cacciari, οι Γάλλοι κοινωνιολόγοι Serge Latouche και K.-M. Mishea, και η αριστερή διανοούμενη Chantal Mouffe.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
[1] Pour un gramscisme de droite. Acte du XVIe colloque national du GRECE. Paris: Le Labyrinthe, 1982. P. 72.
[2] A. de Benoist, Les Idées à l’endroit. Paris: Editions Libres Hallier, 1979. P. 258. [
3] Pour un gramscisme de droite. Acte du XVIe colloque national du GRECE. Paris: Le Labyrinthe, 1982. P. 7.
[4] Ibid. P. 11.
[5] Ibid. P. 21.
[6] Ibid.
[7] Ibid.
[8] Ibid.
Mετάφραση Ρήγας Ακραίος
από εδώ:
https://www.geopolitika.ru/en/tags/counter-hegemony
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου